---

Mất ngủ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Cần phát hiện nguyên nhân mất ngủ sớm để có hướng điều trị phù hợp. Mất ngủ là một dạng rối loạn giấc ngủ, có nhiều dạng thức khác nhau như khó đi vào giấc ngủ, không thể ngủ sâu giấc, thức dậy sớm, không thể quay lại giấc ngủ bình thường, và cảm thấy mệt mỏi, uể oải sau khi thức dậy. Có thể chia thành mất ngủ cấp tính (không thường xuyên) và mất ngủ mạn tính (thường xuyên, kéo dài từ 1 tháng trở lên). Mất ngủ thường gặp ở người trưởng thành, và có nhiều loại, như mất ngủ ban đêm, mất ngủ kéo dài, mất ngủ sau sinh và rối loạn giấc ngủ. Nó cũng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý, như bệnh dị ứng, viêm khớp, bệnh tim, và các vấn đề về tuyến giáp. Nguyên nhân gây mất ngủ rất đa dạng, bao gồm các vấn đề tâm lý, rối loạn sức khỏe tâm thần, thói quen ngủ chưa phù hợp, ăn uống quá nhiều vào buổi tối, thay đổi nhịp sinh học, điều kiện y tế và các loại thuốc, rối loạn liên quan đến giấc ngủ, tuổi tác, chất kích thích, và ít hoạt động thể chất hoặc xã hội. Triệu chứng mất ngủ thường bao gồm khó ngủ, thức giấc giữa đêm, mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày, lo lắng, khó tập trung và mau quên. Để chẩn đoán mất ngủ, cần quan sát các biểu hiện như thường xuyên trằn trọc trên giường, giấc ngủ ngắn, khó ngủ lại sau khi tỉnh giấc, và cảm thấy mệt mỏi và uể oải. Mất ngủ có thể gặp ở nhiều đối tượng, bao gồm người cao tuổi, phụ nữ, người làm ca đêm/thay đổi múi giờ và những người có lối sống thiếu khoa học. Tác hại của mất ngủ rất lớn, bao gồm mệt mỏi, yếu đuối hệ miễn dịch, các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp, bệnh ung thư và khó kiểm soát cảm xúc. Để điều trị mất ngủ, có thể áp dụng các biện pháp không dùng thuốc như thư giãn, tập yoga, vận động nhẹ nhàng, massage, ngâm chân và sử dụng các loại tinh dầu. Nếu cần thiết, cần đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị bằng thuốc. Để phòng ngừa mất ngủ, cần duy trì giờ đi ngủ và giờ thức nhất quán hàng ngày, hạn chế sử dụng các chất kích thích như caffein và các loại thuốc, và tạo môi trường ngủ thoải mái. Chế độ dinh dưỡng và bài tập cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện giấc ngủ.